Badanie urodynamiczne jest złotym standardem diagnostyki zaburzeń oddawania moczu u kobiet i u mężczyzn. Jest to badanie najbardziej dokładne i precyzyjne. Polega na pomiarze ciśnień i pracy mięśniowej w obrębie układu moczowego po założeniu cewnika do pęcherza moczowego, odbytu oraz elektrod w okolicy krocza. Niestety, ma ono pewne wady. Jedną z najważniejszych jest duży dyskomfort pacjentki/pacjenta podczas badania. Istotne są również jego koszty oraz stosunkowa trudność wykonania wymagająca obecności wykwalifikowanego personelu ( pielęgniarki, położnej, lekarza). Istotne są również powikłania po samym badaniu - około 20% osób ma po nim objawy zakażenia układu moczowego.
Biorąc pod uwagę w/w czynniki i dane od lat próbuje się zastąpić badanie urodynamiczne łatwiejszymi i tańszymi technikami diagnostycznymi. Można wyodrębnić wiele badań które być może nie są tak dokładne jak badanie urodynamiczne, ale potrafią wnieść wiele istotnych informacji dotyczących stanu zdrowia pacjentki/pacjenta i pozwalają na postawienie precyzyjnej diagnozy w tym na kwalifikację do zabiegu operacyjnego.
Dzienniczki mikcji
Podstawą diagnozy jest dobrze zebrany wywiad. Jej uzupełnieniem są dzienniczki mikcji w różnej formie, od prostych tabel częstość/objętość po dokładne dzienniczki z uwzględnieniem godziny i objętości oddanego moczu etc. Powinny być uzupełniane przez okres od 3 do 7 dni. Nie należy używać ich samodzielnie w trakcie procesu diagnostycznego.
Typy dzienniczków mikcji według Międzynarodowego Towarzystwa Kontynencji (ICS):
|
Rysunek 1: Schemat przedstawiający dzienniczek mikcji (źródło: niepelnosprawni.pl) .
2) Test wkładkowe
Są to proste, nieinwazyjne metody diagnostyczne pozwalające na potwierdzenie istnienia nietrzymanie moczu za pomocą zważenie pustej wkładki przed i po teście. Głównym celem jest potwierdzenie utraty moczu w określonym okresie czasu ( jedna godzina, doba) w przypadku niejasnego wywiadu. Oprócz tego pozwala to na określenie wielkości utraty moczu np. przed kwalifikacją do zabiegu operacyjnego. Jest to tani, obiektywny i prosty sposób na potwierdzenie bądź wykluczenie nietrzymania moczu (NTM). W przypadku stwierdzenia nietrzymania moczu, pozwala w prosty sposób na określenie nasilenia choroby.
Rodzaje testów wkładkowych Główny cel testu: Rozróżniamy podstawowe testy jednogodzinne oraz 24 godzinne. Oprócz tego istnieją m.in. testy 20 minutowe oraz 48 godzinne. Test wkładkowy 1 godzinny według standardów ICS: Przed badaniem pacjentka/pacjent powinien być prawidłowo nawodniony - kolor moczu powinien być słomkowy. Podczas badania nie powinno się oddawać moczu. Jeśli dojdzie do niekontrolowanego parcia z mikcją, test powinien być zakończony. Przebieg testu jednogodzinnego ( test wystandaryzowany)
|
Interpretacja wyniku testu wkładkowego według ICS | ||
Test 1 godzinny | Test 24 godzinny | |
Wartość odcięcia (kryterium postawienia diagnozy NTM) | powyżej 1 ml | powyżej 4 ml |
Nietrzymanie moczu I stopnia (lekkie) | poniżej 10 ml | poniżej 20 ml |
Nietrzymanie moczu | 11-50 ml | 21-74 ml |
Nietrzymanie moczu znacznego stopnia | powyżej 50 ml | powyżej 75 ml |
źródło: ICS
Czy 1 ml to jest dużo ? | |
1 ml w strzykawce | 1ml w |
źródło: ICS Teaching Module, Pad Testing in Urinary Incontinence
3) Uroflowmetria (UFM)
To prosty, powtarzalny i tani sposób oceny objętości oddanego moczu w stosunku do czasu (ocena przepływu cewkowego). UFM pozwala stwierdzić
Prawidłowy przebieg badania UFM
|
Przykład uroflowmetru - po lewej widoczny jest urządzenie pomiarowe, po prawej jest widoczny jest pojemnik pomiarowy do którego oddaje się moczu (źródło: Meden Inmed)
Przykład wyniku badania uroflowmetrycznego ( źródło: Przegląd Urologiczny)
4) Ocena zalegania moczu po mikcji w USG
To kolejne badanie przesiewowe w zakresie zaburzeń oddawaniu moczu i zaburzeń ze strony dolnych dróg moczowych. Udowodniono,
Ocena zalegania powinna być wykonana praktycznie u każdej osoby po UFM oraz u wszystkich osób z zaburzeniami oddawaniu moczu. Osoby ze znacznym zaleganiem moczu ( powyżej 100ml) powinny być poddane dalszej pogłębionej diagnostyce urologicznej włączając w to zabieg operacyjny.
Stany chorobowe w przebiegu których może wystąpić znaczne zaleganie moczu po mikcji w USG (tzn. wynik nieprawidłowy):
|
5) Ocena
To szybka przesiewowa metoda pozwalająca stwierdzić czy istnieje u danej osoby przeszkoda podpęcherzowa - można ją podejrzewać przy grubości ściany pęcherza powyżej 5 mm ( najlepiej ocenić ją w powiększeniu). Jest to badanie bardziej czułe w tym zakresie niż UFM. Badanie należy wykonać przy obecności co najmniej 250 ml w pęcherzu.
6) Wpuklanie się gruczołu krokowego do pęcherza w USG (ang. Intravesical prostatic protrusion - skrót IPP)
To ocena długości gruczołu krokowego którą dzielimy na 3 stopnie w zależności od długości wpuklającego się stercza ( tzw. prostaty). Im większy stopień, tym większa szansa ( do 86% w stopniu III), że pacjent posiada przeszkodę podpęcherzową.
7) Nieinwazyjne badanie urodynamiczne
Istnieją próby wprowadzenia badania podobnego w jakości i dokładności do badania urodynamicznego które nie wymagałoby aż tak inwazyjnego przebiegu badania i zakładanych do ciała pacjenta cewników. Niestety, do tej pory
Wnioski
Większość wyżej wymienionych badań jest szeroko i często stosowana w praktyce z uwagi na ich prostotę, szybkość wykonania oraz niską cenę. Pozwala to często na precyzyjne postawienie diagnozy. Urodynamika zatem powinna być zarezerwowana dla wyselekcjonowanych osób, a nie jako badanie podstawowe. U większości osób w trakcie diagnostyki w zupełności wystarczające będą badania nieinwazyjne. Cały czas trwają badania nad nowymi badaniami przesiewowymi w zakresie diagnostyki zaburzeń w obrębie czynności dolnych dróg moczowych. Wydaje się, że w przyszłości urodynamika nie zostanie zastąpiona przez jedno, ale przez serię badań wykonywane.
